ATLETIKA-TRCANJE I POVREDE

 Trčanje je verovatno najstarija takmičarska disciplina,s obzirom da se radi o korišćenju prirodnog oblika kretanja.Pored trčanja u svrhu takmičenja,ono je sastavni deo treninga i pripreme svakog sportiste.Zbog velike efikasnosti trčanja u održavanju kondicije,toniziranja muskulature,jačanja. kardiovaskularnog sistema i opštoj psihofizičkoj stimulaciji,ono je osnova rekreativnih programa svih uzrasta.Takmičarsko trčanje se posmatra sa gledišta rizika u odnosu na intezitet izođenja i dužine S obzirom da je dužina obrnuta intezitetu trčanja ,razlikuju se sprinterske discipline( 100-400m), srednjeprugaške (800-1500m),dugoprugaše (3000-10000m) i najduže od 20000 do 42195m,koliko iznosi maraton.Među dužim trkama ,često su u programima i one na 3000m sa zaprekama (steeplechase),i trke u prirodi kroz polja i šume (croos-contry).Štafetne  trke su brzinske trke ,u kojima trkači po pretrčanoj deonici,predaju palicu sledećem trkaču svoje ekipe.

   Sprinteri su atletičari srednjeg rasta,dužih nogu,izrazito razvijenog ekstenzornog aparata.Poseduju brze reflekse,promptne  startne reakcije i sposobnost razvijanja najvećih brzina(10-12 m/s).Brzo neutrališu produkte sagorevanja glikogena,posebno mlečne kiseline i imaju ekonomičnu oksigenaciju.Brzinski su izdžljivi i dobri tehničari.

   Srednjeprugaši  su dugonogi trkači sa malom telesnom težinom  i razvijenom specifičnom vrstom izdržljivosti( tzv.brzinska izdržljivost).Danas se na ovim prugama razvija sve veća brzina, pa se na 800m pretrčava u sekundi već 7-8 m.Trkač na ovim stazama mora da raspolaže velikom opštom i specifičnom izdržljivošću.

   Dugoprugaši su trkači manje telesne težine,dugih i gracilnih nogu,povećanog plućnog kapaciteta i sposonošću neutralizacije većih količina metaboličkih produkata.Poseduju visok stepen opšte i specifične izdržljivosti i osećanje ritma.Moraju da poseduju i brzinske kvalitete.

   U trkačkim disciplinama najčešće su povrede mišića (distenzije,laceracije,rupture) i povrede tetiva (tendiniti,enteziti). Muskulotendinozne povrede  su najčešće na početku takmičarske sezone ,a pogoduju im i loše atmosferske prilike(hladnoća,vlaga).povredama takođe pogoduju i nezagrejanost,prenapregnutost,psihička napetost i zamor atletičara.Najčešće lokalizacije mišićnih povreda  su u zadnjoj loži natkolenice (kratka glava bicepsa),mišićima lista (soleus) i prednjoj loži potkolenice.Bolovi ,koji se u trkača javljaju  na početku takmičarske sezone ,lokalizovani su posle posle prvih treninga uglavnom na prednjoj strani potkolenice.Radi se o prenaprezanju m.tibialis anterior i entezičnim reakcijama na njegovim polazištima(kasnije "rapava potkolenica"), a ređe i o prvom sindromu prednje lože potkolenice.Ovim afekcijama naklonjeni su naročito trkači  sa spuštenim svodovima stopala(lateralna lokalizacija) i trkači sa pojačanim uzdužnim medijalnim svodom(medijalna lokalizacija).Njčešče su pogođeni sprinteri i visoki preponaši.U srednjeprugaša i  dugoprugaša sreće se bolne  afekcije u predelu Ahilove tetive (tendiniti),nekad praćeni tipičnim krepitacijama.Nepodesne sprinterice  mogu uzrokovati pritiskom zadnje ivice  burzitis Ahilove tetive.

   U sprintera  se mogu sresti avulzije  prednje bedrene bodlje (SIAS) sa pripojima mm.tensor fasciae latae i sartoriusa.Ređe  su avulzije pripoja  m.rectus femoris na donjoj bedrenoj bodlji (SIAI) ,uzrokovane snažnom hiperekstenzijom kuka.U sprintera  su moguće i avulzije  na sedalnoj kvrzi,zbog snažne startne kontrakcije mišića zadnje lože natkolenice (fleksora potkolenice),kao i avulzije malog trohantera ,iznenadnom i snažnom kontrakcijom m. iliopsoasa.

   Trkači doživljavaju i mnogobrojne ozlede  i oštećenja kože  i potkožnog tkiva ekserima sprinterica,loše postavljenim čavlima,pocepanom postavom ili čarapama,nepravilno vezanim pertlama (abrazije,laceracije,plikovi,žuljevi,flegmone,limfangiti).

   U maratonu i brzom hodanju ,mogući su  u takmičara prelomi zamora,naročito na II i III metatrzalnoj kosti,a ređe  na lisnoj ili petnoj kosti.Prelomi kosti ,koji su mogući pri padovima (preponaši ,prepreke),nisu karakteristični za ovu vrstu sportova